MONTAJ MASTARI
.
Montaj mastarı nedir?
Montaj mastarı özellikle makine montajlarında ve tezgah ayarlarında paralelliği ölçmek ve ayarlamak için kullanılan ölçü aletidir.
Montaj mastarı nerelerde kullanılır?
Montaj mastarı paralellik ve düzlemsellik gerektiren birçok alanda kullanılabilir. Genellikle makina montajlarında, birbiriyle paralel olarak çalışması gereken tezgahların ayarlanmasında, ray ve kızak montajlarında, haddehanelerin role montaj ve ayarlamalarının yapılmasında kullanılır.
Montaj mastarı nasıl imal edilir?
Montaj mastarı imalatı çok meşakkatli bir iştir. Makine işçiliğinden çok maharetli ustanın el işçiliği çok önemlidir.
Montaj mastarı özel bir istek olmadığı sürece NPI profilden imal edilir. I profil öncelikle CNC frezede işlenerek kaba halini alır. Daha sonra kaba taşlaması yapılır. Taşlama aşaması çok önemlidir. Doğru oranda talaş verilmezse malzeme ısınıp dönebilir, daha da kötüsü düğümlenebilir. Kulağa tuhaf geliyor ama evet çelik de düğümlenebilir ve böyle bir durumda yarı mamul durumunda ki montaj mastarımız geri dönüşüme gönderilir. Kaba taşlamadan sonra devreye, işin sırrı, ustamızın bilgi ve becerisi girer. Doğru yere, doğru yönde, doğru şiddette uygulanan çekiç darbeleriyle montaj mastarı doğrultulur. Son taşlamayla hassasiyet sağlanmış olur. Boyandıktan sonra kalite kontrol sorumlusu ölçümlerini yapar, protokol (sertifika) için gerekli ölçüm değerlerini not alır. Paslanmaya karşı korumak için yağlı kağıda sarılarak paketlenir.
Montaj mastarının üzerinde ki delikler ne işe yarar?
Montaj mastarının üzerine açılan deliklerin dört ana hedefi vardır.
1- Montaj mastarını hafifletmek
2- Çelik üzerinde ki gerilimi azaltmak
3- Tutma, kaldırma ve kullanımı kolaylaştırmak
4- Mukavemeti artırmak
Montaj mastarını kullanırken ve saklarken nelere dikkat etmeliyim?
Montaj mastarı hassas bir mastardır. Çarpma ve darbelerden etkilenir, hassasiyeti kaybolur. Taşırken veya kullanırken en az bir kişinin yardımına ihtiyaç vardır. Mastarı doğru noktadan bağlamalısınız. İki uçtan bağlarsanız mastarınız sarkacak, çok içeriden bağlarsanız da bel verecektir. Bu yüzden doğru dayama noktasını bulmanız gerekmektedir. Bunun için montaj mastarının boyunu 0,22 ile çarpınız. Böylece dayama noktalarının nereler olacağını bulacaksınız. Örneğin 6000mm boyunda olan bir montaj mastarının dayama noktaları, her iki baştan içeriye doğru 1320mm’dir. Eğer bu noktaya bağlarsanız montaj mastarınız tam toleranslar içerisinde olacaktır.
Montaj mastarınızı uzun süre kullanmak için doğru koşullarda saklamalısınız. Metal üzerinde ki parmak izlerini yok etmelisiniz. İnsan terinde bulunan asitler kısa sürede metalin paslanmasına yol açarlar. Her kullanımdan sonra alkolle temizlemeli, pas ve korozyona karşı yağlamalı yada BENCARE gibi metal temizleme mendili kullanmalısınız. Daha sonra varsa özel kutusunda muhafaza etmelisiniz.
Unutmayın ki makine montajları ve tezgah tesviyeleri önemli işlerdir. Montaj mastarınızın yıprandığını ve artık doğru toleranslarda olmadığınızı düşünüyorsanız yenisiyle değiştirmelisiniz.
Montaj mastarının toleransları (hassasiyeti) nasıldır?
Çelik kullağa kaba gelsede çok hassas toleranslarda işlenebilir. Sizden bir milimin %1 hatta ve hatta %0,1 hassasiyetinde bir iş çıkarmanız isteniyorsa makinanızın ve tezgahının da en doğru şekilde montajlanması gerekmektedir.
Yüzeylerin düzlemsellik hassasiyeti aşağıdaki tabloda verilmiştir. Yan yüzeylerin ve paralelliklerin hassasiyeti için tablo altında ki açıklamaları dikkate almalısınız.
| Uzunluk(mm) | Doğrusallıkta ki Düzlemsellik Hassasiyeti (µm) | ||
| 0 Kalite | 1.Kalite | 2.Kalite | |
| 500 | 7 | 12 | 20,5 |
| 750 | 9,5 | 16,5 | 27 |
| 1000 | 12 | 21 | 33 |
| 1500 | 17 | 29 | 45,5 |
| 2000 | 22 | 37 | 58 |
| 2500 | 27 | 46 | 70,5 |
| 3000 | 32 | 54 | 83 |
| 4000 | 42 | 71 | 108 |
| 5000 | 52 | 87 | 133 |
| 6000 | 62 | 104 | 158 |
* Yan yüzeylerin düzlemselliği için 3 katı geçerlidir.
* Ölçü yüzeylerin birbirine olan paralelliği 2 katı geçerlidir.
* Yan yüzeylerin paralelliği 6 katı geçerlidir.
* Yan yüzeylerin ölçüm yüzeyine olan 90 derecesi için 3 katı geçerlidir.
* Köşe kırmalarda 0,5mm tolerans mevcuttur.
Montaj mastarı hangi ölçülerde imal edilir?
Montaj mastarı doğru firma, doğru ekipman ve doğru ustayla 7500mm’ye kadar imal edilebilir. Kısacası biz imal edebiliyoruz.
Montaj mastarı alırken nelere dikkat etmeliyim?
Montaj mastarları ucuz ölçü aletleri değildir. Bu kadar pahalı ve önemli bir ölçü aletini satın alırken dikkatli olmalısınız. İstediğiniz hassasiyette olmayan bir montaj mastarıyla ayarlanmış makinadan yada tezgahtan doğru ürün çıkmasını bekleyemezsiniz.
Öncelikle bilindik, güvenilir ve köklü bir firmadan satın almalısınız. Ölçüm protokollerini istemeli, gerekirse kendiniz kalibre ettirmelisiniz.
Piyasada ki kaba freze yapılıp, kaba taşlanıp, boyayla süslenerek satılan montaj mastarlarına dikkat etmelisiniz. Gerekirse firmadan randevu talep edip imalathaneyi ziyaret etmelisiniz.